Kontrastive Untersuchungen zu deutschen und neugriechischen Phraseologismen mit animalistischer Lexik

Die kontrastive Untersuchung des Sprachenpaars Deutsch-Neugriechisch besitzt eine marginale Stellung innerhalb der kontrastiven Phraseologie. In der vorliegenden Dissertation wird nach einer umfangreichen Auswertung des Forschungsstandes der Phraseologieforschung in Deutschland und in Griechenland die Phraseologie des Deutschen und Neugriechischen am Paradigma einer phraseologischen Sachgruppe (feste Wortverbindungen mit animalistischer Lexik) konfrontativ untersucht. Für die Untersuchungsmethode der Dissertation war methodisch die Einbeziehung zweier Ebenen in die konfrontative Analyse unbedingt erforderlich, und zwar der System- und der Textebene. Dieses methodische Vorgehen wird den Forderungen der neueren Phraseologieforschung für anwendungsbezogene korpusgestützte Untersuchungen gerecht. Hier werden phraseologische Einheiten mit animalistischer Lexik zunächst auf der Ebene des Lexikons kontrastiv beschrieben. Sie werden vorwiegend auf der Grundlage von Äquivalenzbeziehungen analysiert. Anschließend werden die systematisch gewonnenen Wörterbucheinträge auf ihre tatsächliche Distribution hin (qualitativ und quantitativ) an Texten von überregionalen Tageszeitungen in Deutschland und in Griechenland untersucht – für das Deutsche wurde die SÜDDEUTSCHE ZEITUNG, für das Griechische TA NEA herangezogen, die durch ihre elektronische Verfügbarkeit in CD-ROM bzw. im Internet den methodischen Vorteil der Untersuchung großer Textmengen mit sich brachten. Nicht zuletzt stellt die Sachgruppe "Tierbezeichnungen" als tertium comparationis eine angemessene Möglichkeit des Sprachvergleichs, da sich in diesem Bereich das Idiosynkratische einer Sprache am deutlichsten manifestiert. Außersprachliche Inhalte werden in jeder der untersuchten Sprachen bedingt durch die unterschiedliche Segmentierung der Realität häufig auf eine andere Art und Weise kodifiziert. Die kontrastive Untersuchung von Phraseologismen ermöglicht Aussagen über kulturspezifische Züge der Bedeutungs-konstituierung beim Benennungsprozess. Da Phraseologismen ein Produkt der jeweiligen Kultur, Geschichte und der geopolitischen Lage eines Landes sind, spiegeln sie die kollektive und individuelle Phantasie des Volkes wider und reflektieren somit sein schöpferisches Denken. Nicht selten gehen äquivalente Phraseologismenpaare der untersuchten Sprachen auf Sprach- bzw. Kulturkontakte in der Vergangenheit zurück. Aus diesem Umstand ergibt sich die Relevanz der Internationalismen-Forschung für die kontrastive Untersuchung des betreffenden Sprachenpaars.

Η συγκριτική μελέτη της Γερμανικής και Νέας Ελληνικής κατέχει, σε σύγκριση με την συγκριτική έρευνα άλλων γλωσσικών ζευγαριών, μια υποδυέστερη θέση στον χώρο της συγκριτικής φρασεολογίας. Στην παρούσα διδακτορική διατριβή μελετάται – μετά από μία εκτεταμένη αξιολόγηση της φρασεολογικής έρευνας στην Ελλάδα και στη Γερμανία – η φρασεολογία της Γερμανικής και Νέας Ελληνικής Γλώσσας πάνω στο παράδειγμα μιας ομάδας φρασεολογικών μονάδων (στερεότυπες εκφράσεις με ονομασίες ζώων). Αναφορικά με τη μέθοδο που χρησιμοποιήθηκε στην παρούσα μελέτη θεωρήθηκε απαραίτητο να συμπεριληφθούν δύο επίπεδα ανάλυσης: το επίπεδο του συστήματος και το επίπεδο του κειμένου. Αυτή η μεθοδολογική προσέγγιση ανταποκρίνεται στο αίτημα της νεώτερης φρασεολογικής έρευνας για πρακτικές μελέτες στηριζόμενες σε ερευνητικά σώματα (korpora). Στην παρούσα εργασία μελετούνται συγκριτικά φρασεολογικές μονάδες με ονομασίες ζώων, αρχικά σε συστηματικό λεξικολογικό επίπεδο (langue). Στο επίπεδο αυτό η συγκριτική ανάλυση γίνεται με βάση τη διαπίστωση του βαθμού αναλογίας ανάμεσα σε στερεότυπες εκφράσεις των δύο γλωσσών. Στο επόμενο στάδιο μελετούνται οι φρασεολογικές μονάδες οι οποίες καταγράφηκαν σε λεξιλογικό επίπεδο ως προς τη χρήση τους (parole) σε κείμενα διαδεδομένων καθημερινών εφημερίδων. Για τα Γερμανικά χρησιμοποιήθηκε η εφημερίδα SÜDDEUTSCHE ZEITUNG και για τα Ελληνικά ΤΑ ΝΕΑ. Η πρόσβαση στα κείμενα των συγκεκριμένων εφημερίδων μέσω ηλεκτρονικής οδού αποτέλεσε μεθοδικό πλεονέκτημα αφού, με τον τρόπο αυτό, έγινε εφικτή η ανάλυση μεγάλου όγκου κειμένων. Η κατηγορία "φρασεολογικές μονάδες με ονομασίες ζώων" αποτέλεσε ένα κατάληλο πεδίο διαγλωσσικής σύγκρισης (tertium comparationis) αφού σε αυτόν τον τομέα αντικατοπτρίζεται με σαφή τρόπο η ιδιαιτερότητα της κάθε γλώσσας. Οι εξωγλωσσικές έννοιες κωδικοποιούνται σε κάθε γλώσσα – λόγω της αποκλείνουσας προσέγγισης της πραγματικότητας – με διαφορετικό τρόπο. Η διαγλωσσική συγκριτική ανάλυση των φρασεολογισμών επιτρέπει τον σχολιασμό των πολιτιστικών στοιχείων της δημιουργίας νοήματος κατά την διαδικασία της ονομασίας. Εφόσον οι φρασεολογισμοί αποτελούν προϊόν του εκάστοτε πολιτισμού και της εκάστοτε ιστορίας και γεωπολιτικής θέσης μίας χώρας απεικονείζουν την συλλογική και προσωπική φαντασία του λαού καθώς και του δημιουργικού του πνεύματος. Σε αρκετές περιπτώσεις, μάλιστα, οφείλεται η ύπαρξη όμοιων στερεότυπων εκφράσεων στα φρασεολογικά συστήματα της Γερμανικής και Ελληνικής σε επαφές του παρελθόντος σε γλωσσικό και πολιτιστικό επίπεδο. Από το γεγονός αυτό προκύπτει η σημασία της έρευνας διεθνών φρασεολογισμών και λεξιλογικών μονάδων για την διαγλωσσική συγκριτική μελέτη της ελληνικής και γερμανικής γλώσσας.

Zitieren

Zitierform:
Zitierform konnte nicht geladen werden.

Rechte

Nutzung und Vervielfältigung:
Alle Rechte vorbehalten